In gesprek over eenzaamheid
Anja van Loon werkt al 26 jaar voor Thebe als verpleegkundige en is momenteel wijkverpleegkundige in Waalwijk. In haar werk voert ze gesprekken met cliënten om te bepalen wat voor zorg er nodig is. Ook regelt ze speciale zaken rondom verhuizingen of extra zorg als de situatie erom vraagt. Anja zit namens Thebe ook in de samenwerkingsgroep Een tegen Eenzaamheid. In een interview neemt Anja je mee in haar ervaring met eenzame cliënten.
Hoe vaak kom je in aanraking met mensen die eenzaam zijn?
“We komen in ons beroep maar weinig mensen tegen die geen eenzaamheid ervaren. De meeste mensen die zorg nodig hebben, zijn alleen. Als mensen al heel lang ziek zijn en zorg nodig hebben, dan is er vaak al heel veel verlies geweest als wij in beeld komen. Vrienden of partner verloren. Kunnen door hun ziekte vaak ook moeilijker naar buiten en hebben dus weinig contacten. Mensen raken daardoor vaak heel erg gehecht aan de zorgmedewerker.
Dat is ook een valkuil. De meeste zorg, met uitzondering van medische zorg, is momenteel revalidatiezorg. Revalidatiezorg is de zorg die je krijgt om te herstellen van een ongeval of medische ingreep. Hierbij is het de bedoeling dat de zorg weer wordt afgebouwd. Met hulpmiddelen en tips werken we ernaartoe dat mensen zichzelf weer leren helpen. Mensen vinden dat lastig. Tijdens de revalidatieperiode is de zorg intensief. De zorgmedewerkers komen iedere dag en hebben dan gezellig contact. Dan is het moeilijk om afscheid te moeten nemen. Het is fijn dat er iedere dag iemand langskomt die positief binnenkomt. Als je de rest van de dag alleen bent, dan kijk je daarnaar uit.”
Hoe ga je om met eenzame mensen in je werk?
“Mensen met een vergevorderd gevoel van eenzaamheid willen niet meer en vinden het moeilijk om een stap te wagen. Wanneer ze in een vreemde groep komen bijvoorbeeld. Als er iets wordt georganiseerd in de wijk, dan zijn wij de eersten die ze daarop wijzen of informatie geven.
Voor kwetsbare ouderen hebben we samen met de huisarts afgesproken om een keer in de drie maanden op huisbezoek te gaan. Dat vinden ze heel fijn. Ook al is het maar een keer in de drie maanden. We komen ook mensen tegen met een licht verstandelijke beperking die geen kinderen hebben en ook niet weten waar ze terecht moeten. We kunnen ze ook niet allemaal aan de hand nemen. We proberen ze wel in contact te brengen met andere organisaties die mogelijk kunnen helpen.“
Wat hebben eenzame mensen liever: activiteiten of een persoonlijke benadering?
“Het organiseren van activiteiten is heel belangrijk, maar voor onze doelgroep is een persoonlijk bezoek heel waardevol. Er zijn genoeg mogelijkheden om uit huis ergens naartoe te gaan, maar er moet meer gedaan worden om mensen echt mee te nemen. Er is een generatie die niet geleerd heeft om contact te leggen. Zij zijn altijd thuis geweest om voor de kinderen te zorgen. Zelfstandig dingen ondernemen vinden ze moeilijk, eng of ze voelen zich te veel. Ze houden zichzelf tegen.”
Hoe voorkom je eenzaamheid?
“Als we bericht krijgen over activiteiten, dan brengen we dit altijd onder de aandacht van onze cliënten, hun kinderen of mantelzorgers. Dit in de hoop dat men dan ook gaat. Ook is het belangrijk om te laten zien wat eenzaamheid is. Dat het niet raar is en dat iedereen het kan overkomen. Er moet wel oog zijn voor mensen die wat kwetsbaarder zijn om eenzaam te worden. Mensen die bijvoorbeeld niet zo goed kunnen meekomen in deze tijd of die niet op internet kunnen. Deze mensen hebben wat ondersteuning nodig met formulieren invullen. Het zou mooi zijn als mensen die het wel kunnen daar wat meer oog voor hebben en deze mensen willen helpen.”
Waar hebben eenzame mensen behoefte aan?
“Een luisterend oor. Mensen die al heel vaak gemerkt hebben dat hun verhaal niet belangrijk genoeg wordt gevonden, omdat men geen tijd heeft, trekken zichzelf terug. Bij een intakegesprek vragen ze wel eens ‘Moet u nog niet weg?’. Als ik dan zeg dat ik er ben om naar ze te luisteren, dan zijn ze blij verrast en dan komen vaak de echte verhalen naar boven. Als er een beetje vertrouwen is, dan vertellen ze bijvoorbeeld dat ze wel kunnen lezen, maar dat ze de formulieren die ze moeten invullen niet begrijpen. Het is dan ook belangrijk om iets langer de tijd te nemen. Ik vraag ook altijd naar eventuele contactpersonen uit de familie.”
Heb je tips om eenzaamheid te herkennen?
“Als je naar je auto loopt en de buurvrouw komt ineens naar buiten om een praatje te maken, of ze staat in de tuin wat te rommelen, dan is dat vaak ook een teken dat ze even contact wil. Als je dan even de moeite neemt om contact te maken en even te luisteren dan is dat heel waardevol.
Ook in een werksituatie kan er wel eens iets gebeuren waardoor iemand eenzaam wordt. Bijvoorbeeld wanneer iemand net uit een relatie is. Dan is het fijn wanneer diegene zijn of haar verhaal kwijt kan. Als we eerlijk zijn, is iedereen wel eens eenzaam in zijn of haar leven. Bij een scheiding, een overlijden, het verlies van werk of als je voor iemand zorgt. En dan is er niet altijd oog voor je verhaal. Nu in de coronatijd zijn ook veel mensen eenzaam geworden, die normaal gesproken midden in het werkproces zitten. Daar kun je iets mee: vraag ze eens om samen te eten of ga eens samen wandelen of iets anders doen. Professionele organisaties kunnen ook niet alles. Mensen zijn meer op zichzelf gericht en het zou helpen als je dat eens wat meer zou kunnen delen.”
Foto van Anja:
